گریس چیست؟

گریس یک فرآورده نیمه سیال تا جامد می باشد که از توضیع تغلیظ کننده جامد در روانکار مایع ساخته می شود.

تفاوت گریس و روغن

گریس ها و روغن ها هر دو دارای هدف مشترکی هستند , هدف هر دو کاهش اصطکاک و فرسایش بین سطوح است. مزایای استفاده از آن نسبت به روغن ها :

• تعداد دفعات کمتر روانکاری نسبت به روغن ها


• سهولت بکارگیری


• منتفی شدن نشتی با استفاده از خاصیت آب بندی گریس ها


• کارایی بهتر در شرایط دما و فشار بالا


• قابلیت ماندگاری در محل روانکاری شده


• ساده شدن طراحی سیستم های روانکاری

با توجه به مزایای ذکر شده , گریس ها دارای دو نقطه ضعف می باشند که باعث محدودیت در بکارگیری از آنها شده است : 1) عدم خنک کنندگی , 2) نداشتن خاصیت پاک کنندگی

اصطلاحاتی که درباره آن ها استفاده می شود

نفوذپذیری و قوام

نفوذپذیری معیاری نسبی از سفت بودن گریس ها می باشد. معمولا میزان نفوذپذیری آن در آزمایشگاه با وارد کردن ضربه آن توسط دستگاه های مخصوصی تعین می شود.

نقطه قطره ای شدن

به درجه حرارتی گفته می شود که الیاف گریس به تدریج ذوب شده و گریس از حالت نیمه جامد به حالت مایع تبدیل می شود.

پرکننده

پرکننده ها روانکار های جامد با اندازه خیلی ریز هستند که در برخی از گریس ها برای ایجاد کاربرد های ویژه بکار می روند : مانند گرافیت و دی سولفید مولیبدن

قابلیت پمپ شدن

اگر گریس در دمای پایین خیلی چسبنده و سفت شود , سیستم های روانکاری مرکزی که گریس را به ماشین آلات پمپ می کنند با مشکل مواجه می شوند.

بیشتر بخوانید : گریس

برخی از کاربرد گریس ها

•  مانع ورود گرد و خاک یا خروج برخی مواد از ماشین آلات می شود.


• تعداد دفعات روانکاری آن ، کمتر از روغن ها می باشد و این امر باعث کاهش هزینه و تعمیرات می شود.


• گریس مانند یک لایه نرم بین قطعات قرار می گیرد و باعث کاهش اصطکاک , صدا , ارتعاش در بین چرخ دنده های بزرگ می شود.


• بیشتر گریس ها قابلیت کارکرد در دماهای متغیر را دارند در صورتی که روغن ها دمای کارکرد معینی دارند.


•  در دستگاه‌هایی که در فشار زیاد، دمای بالا، شرایط سخت عملیات، سرعت پایین و شوکهای مداوم کار می‌کنند و یاتاقان‌هایی که گردش محوری آن‌ها به‌طور مرتب معکوس می‌شود بهتر عمل می‌کند.


• در طراحی بوش ها و یاتاقان های ماشین آلات ، نسبت به روغن نقش مؤثر تری داشته و عناصر تشکیل دهنده آن را ساده می‌کند. به‌طور کلی استفاده از روغن برای این منظور هزینه بالایی را به خود اختصاص می‌دهد.

طبقه بندی گریس ها

تنوع در روغن ها و ماده تغلیظ کننده باعث شده تا انواع مختلفی از گریس ها با کارایی های گوناگون ساخته و به بازار عرضه شود. بطور کلی گریس ها را  میتوان بر اساس نوع روغن بکار رفته در آنها به 2 نوع سنتزی و معدنی تقسیم کرد و سپس هر دسته را می توان بر اساس نوع تغلیظ کننده به شرح زیر تقسیم کرد:

1) انواع آن بر اساس تغلیظ کننده

پایه صابونی

•  با صابون ساده: تغلیظ کننده این گریس ها عموما صابون های اسید چرب با پایه کلسیم , سدیم , لیتیم , آلمینیوم هستند. نوع صابون در این نوع ، اثر قابل توجهی در مشخصات دارد.


•  با صابون مخلوط : تغلیظ کننده این گریس مخلوطی از صابون های ساده مختلف می باشد. استفاده از این مخلوط باعث ارتقای کارایی گریس ها می شود.


•  با صابون کمپلکس : تغلیظ کننده گریس های کمپلکس عبارت است از یک صابون ساده و نمک یک اسید با وزن مولکولی کم تا متوسط , این کمپلکس باعث ایجاد برخی مشخصات بارز مانند مانند نقطه قطره ای شدن می گردد.


• بیشتر بخوانید : گریس

 پایه غیر صابونی

به آن دسته از گریس هایی گفته می شود که تغلیظ کننده آنها از ترکیبات معدنی فعال شده مانند خاک فعال (بنتون) و یا مواد آلی (پلی اوره) بوجود آمده باشد.

* در ادامه مقاله شما را با چند نمونه گریس پایه صابونی و غیر صابونی آشنا می کنیم.

2) تقسیم بندی گریس ها بر اساس گرید

درجه بندی آن بر مبنای قوام از سوی (NLGI) انیستیتوی ملی گریس های روانکار (امریکا) انجام شده است که با اعداد 000 تا 6 درجه بندی شده است.

گرید شماره NLGI	نفوذ بعد از کار mm/10	حالت فیزیکی	نحوه استفاده گریس
000	445-475	مایع	به وسیله سیستم های پمپ کننده مرکزی
00	400-430	نیمه مایع	به وسیله سیستم های پمپ کننده مرکزی
0	355-385	نیمه مایع	به وسیله سیستم های پمپ کننده مرکزی
1	310-340	ژلاتینی	به وسیله پمپ گریس یا سیستم های پمپ کننده مرکزی
2	265-295	ژلاتینی	به وسیله پمپ گریس یا سیستم های پمپ کننده مرکزی
3	220-250	ژلاتینی	به وسیله پمپ گریس
4	175-205	نیمه جامد	به وسیله پمپ گریس
5	130-160	نیمه جامد	مستقیما به صورت جامد در ابعاد مشخص مورد استفاده قرار می گیرد
6	85-115	جامد	مستقیما به صورت جامد در ابعاد مشخص مورد استفاده قرار می گیرد

1. جامد و انواع پرکننده ها می باشد.


2. مقاومت مکانیکی مناسب در دمای محیط


3. مقاوت در برابر آب


4. حداکثر دمای عملیاتی مجاز در دستگاه ۷۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد


5. قابلیت پمپ شدن سیستم های مرکزی.

مشخصات کاپ شباهنگ و سوپر شاسی شهبال

مشخصات فیزیکی	ASTM	۳	۲	۱
پایه غلیظ کننده	—–	صابون کلسیم	صابون کلسیم	صابون کلسیم
حداقل نقطه قطره شدن (درجه سانتی گراد)	۵۶۶D	۹۵	۹۵	۹۵
بافت	—–	کره ای	کره ای	کره ای
رنگ	—–	شباهنگ : قهوه ای روشنشهبال : سفید	شباهنگ : قهوه ای روشنشهبال : سفید	شباهنگ : قهوه ای روشن شهبال : سفید
پرکننده	—–	—–	—–	—–
نفوذ پذیری پس از کار	۲۱۷D	۲۵۰-۲۲۰	۲۹۵-۲۶۵	۳۴۰-۳۱۰

ترکیبات گریس کلسیم

1. در ساخت این گریس ها معمولا از صابون کلسیم عاری از صابون سدیم و پتاسیم استفاده می شود.


2. چسب دارکننده : مواد ایجاد کننده خاصیت چسبندگی در ساخت گریس نمره ۱ استفاده می شود.

توجه : 

• تفاوت این ۲ در میزان چسبندگی و مقاومت می باشد . شهبال بیشتر از شباهنگ چسبندگی دارد و مقاومت کمتر


• تفاوت دیگر این دو محصول در رنگشان است رنگ شباهنگ خرمایی و رنگ شهبال سفید می باشد.

کاربرد گریس های پایه کلسیم

1. روانکاری کلیه اتصالات بخصوص شاسی خودرو


2. روانکاری لولا ها , قفل ها , پیچ ها , ریل ها , اتصالات


3. محل های مرطوب مثل پمپ های آب


4. جلو بندی و تعلیق


5. روانکاری یاتاقان ها , اتصالات محوری , بستر های کشویی , جهبه دنده های فرمان و دستگاه های صنعتی کاربرد دارد.

گریس فرسان

گریس پایه بنتون مارال با نام فرسان تولید می شود. ساختار فرسان پایه غیر صابونی دارد و مبتنی بر خاک رس می باشد. از این گریس فرسان معمولا به دلیل دارا بودن ویژگی های زیاد از جمله تحمل دمای بالای ۲۲۵ درجه سلسیوس برای روانکاری ماشین آلات صنعتی و بلبرینگ هایی که تحت فشار بار های سنگین و دمای بالا قرار دارند استفاده می شود. فرسان بر خلاف سایر گریس هایی که پایه صابونی دارند ساختار خود را در دمای بالا حفظ کرده و همچنین قابلیت ذخیره سازی دارد.

طبقه بندی گریس فرسان

فرسان در ۴ نمره طبقه بندی می شود.

بیشتر بخوانید : گریس

ویژگی فرسان

• مقاومت مکانیکی مناسب در دمای بالا


• مقاومت در برابر آب


• حداکثر دمای عملیاتی مجاز در دستگاه ۲۰- تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد


• قابلیت حفظ ساختار در برابر گرم و سرد شدن متوالی


• قابلیت پمپ شدن در سیستم های مرکزی


• مقاومت در برابر اکسیداسیون

کاربرد گریس فرسان

• قابل استفاده در بلبرینگ هایی که اندازه متوسط تا بزرگ دارند و با سرعت کم و زیاد کار می کنند


• براي مواردي كه درجه حرارت بالا بوده و امكان گريس كاري دوباره به راحتي وجود داشته با شد پيشنهاد مي شود نظير ياتاقان كوره ها ، سنگ شکن‌ های فکی، کارخانه‌ های سیمان، صنایع لاستیک ، آلمینیوم و شیشه ، کارخانه‌های فولادی استفاده می شود.

مشخصات فیزیکی	ASTM	۳	۲	۱
پایه غلیظ کننده	—–	غیر آلی	غیرآلی	غبرآلی
حداقل نقطه قطره شدن (درجه سانتی گراد)	D 566	ذوب نمیشود	ذوب نمیشود	ذوب نمیشود
بافت	—–	کره ای	کره ای	کره ای
رنگ	—–	قرمز آلبالویی	قرمز آلبالویی	قرمز آلبالویی
پرکننده	—–	—–	—–	—–
نفوذ پذیری پس از کار	D 217	۲۲۰-۲۵۰	۲۶۵-۲۹۵	۳۱۰-۳۴۰

توجه:

• اين گريس بر خلاف ساير محصولات مشابه ، با بالا رفتن درجه حرارت به صورت كك درآمده و ذوب نمي شود اصطلاحاً (NON DROP) خوانده مي شود .


• گریس بنتون بایستی در فواصل زمانی کوتاه و منظم سرویس شود.

گریس تکسان

تکسان (مارال) که در بازار به اسم والوالین شناخته شده یکی از انواع متنوع گریس ها می باشد که امروزه استفاده ی وسیعی از آن را در صنایع مختلف مشاهده می کنیم. این روانکار برای استفاده در انواع یاتاقان ها و انواع بلبرینگ ها با دمایی که کمتر از ۱۰۰ درجه سلسیوس باشد مناسب است.

والوالین تا حدودی نیمه مایع می باشد که البته بیشتر به جامد مایل است در نتیجه برای روانکاری مجدد قطعه ها مناسب نمی باشد. این گریس در مقابل آب غیر مقاوم است و در ۵ نمره طبقه بندی می شود . در ادامه قصد داریم تا بیشتر شما را با والوالین آشنا کنیم و اطلاعاتی از قبیل ویژگی های این محصول برای شما بازگو کنیم.

بیشتر بخوانید : گریس

ویژگی تکسان

1. عمر سرویس بطور متوسط طولانی میباشد


2. مقاومت مکانیکی مناسب در دمای محیط


3. حداکثر دمای عملیاتی مجاز در دستگاه حداکثر تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد


4. قابلیت حفظ ساختار در برابر گرم و سرد شدن متوالی.


5. چسبندگی عالی


6. مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی


7. قابل استفاده در محیط های دارای گرد و خاک


8. کارکرد در شرایط عملیاتی دمای بالا و فشلر نسبتا زیاد

کاربرد تکسان

1. مناسب برای روانکاری بلبرینگ‌های چرخ


2. یاتاقان های ضداصطکاک و مسطح


3. مناسب برای دستگاه TBM


4. اتصالات انعطاف پذیر


5. یاتاقان های چرخ خودرو


6. یاتاقان های توپی و غلتکی

حداکثر دمای کاربردی: ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد

نحوه تولید تکسان

برای تهیه گریس تکسان از صابون کلسیم , روغن معدنی و مواد افزودنی استفاده میشود

روغن معدنی مورد مصرف برای ساخت تکسان باید ویژگی زیر را داشته باشد.

خواص	حدود قابل قبول	استاندارد ملی شماره
گرانروی در دمای ۴۰ درجه سلسیوس به سانتی استوک	۴۱/۴-۲۴۲	۳۴۰
نقطه اشتعال به سلسیوس به روش بازکلیولند حداقل	۱۷۰	۱۹۸

مشخصات گریس تکسان

مشخصات فیزیکی	ASTM	۳	۲	۱
پایه غلیظ کننده	—–	صابون سدیم	صابون سدیم	صابون سدیم
حداقل نقطه قطره شدن (درجه سانتی گراد)	—–	۱۷۰	۱۷۰	۱۷۰
بافت	—–	الیاف دار	الیاف دار	الیاف دار
رنگ	—–	زرد تیره	زرد تیره	زرد تیره
پرکننده	—–	—–	—–	—–
نفوذ پذیری پس از کار	D 217	۲۵۰-۲۲۰	۲۹۵-۲۶۵	۳۴۰-۳۱۰

گریس مهسان

 لیتیم مارال (مهسان) به عنوان یک گریس چند منظوره با کیفیت مرغوب می باشد که از ترکیب روغن پایه مرغوب است , که از ترکیب روغن پایه معدنی با شاخص گرانروی بالا , تغلیظ کننده صابون لیتیم 12- هیدروکسی استئارات و مواد افزودنی EP , ضد خوردگی , ضد زنگ و ضد اکسیداسیون تولید می گردد.

گریس های پایه لیتیم ترکیبی از روغن پایه بسیار مرغوب با شاخص گرانروی بالا می باشد ، که دارای مواد افزودنی مخصوص بالابرنده مقاومت در برابر فشار و بار به علاوه تغلیظ کننده لیتیمی بوده. لیتیوم رایج ترین گریس مورد استفاده در سراسر جهان است که ۷۵ درصد از روان کننده ها را در تمام صنایع تشکیل می دهد. در صنعت خودرو معمولاً به عنوان روان کننده بلبرینگ های چرخ هاو شاسی استفاده می شود. مقاومت عالی در برابر آب و مقاومت در برابر درجه حرارت بالا از ویژگی های خاص این نوع گریس است.

بیشتر بخوانید : گریس