به گزارش ایسنا، در دنیای پیشرفته امروزی، مشکل ناباروری در حال افزایش بوده و به صورت یک نگرانی اجتماعی درآمده است. این مسأله در سال ۱۹۸۸ در کنفرانس بین المللی بانکوک، به عنـوان یک مشکل بهداشتی جهانی با ابعاد جنسی، روانی و اجتماعی توصیف شده است که افراد مبتلا را در معرض فشارهای خانوادگی زیادی قرار می‌دهد. از دیدگاه بالینی، ناباروری به عدم بارداری پس از ۱۲ ماه رابطه جنسی منظم و محافظت نشده اشاره دارد، اگرچه برخی از زوجین بدون درمان باردار می‌شوند. گزارش‌های بین المللی نشان می‌دهند که میزان بروز ناباروری در طی دو دهه اخیر حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است.
بنا بر گفته های متخصصان، ۳۵ درصد مشکلات ناباروری به طور اختصاصی به زنان، ۳۵ درصد به مردان، ۲۰ درصد به صورت مشترک بین زن و مرد و ۱۰ درصد باقی مانده نیز به علل ناشناخته مربوط هستند. برخی مطالعات نشان داده اند که افراد نابارور، هم استرس بیشتری و را تجربه کرده و هم سلامت روانی پایین تری دارند و این موضوع در زنان با شدت بیشتری دیده می شود. درواقع، ناباروری و درمان آن، یک بحران عمده در زندگی است که سال های متمادی طول می‌کشد. این رویداد، تنشی جدی در زندگی محسوب شده و معمولا ضربه روانی شدیدی را بر زوجین علاقمند به داشتن بچه وارد می‌سازد. این تنش همچنین بر روابط بین فردی، اجتماعی و زناشویی تأثیر گذاشته و می‌تواند منجر به عدم تعادل روانی زوجین، طلاق و قطع رابطه بین آن‌ها گردد.
در این زمینه، تحقیقی توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی جهرم و دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده است که در آن، ابعاد مختلف پدیده ناباروری در زندگی زنان ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مطالعه که به شیوه مرور سیستماتیک یا نظام‌مند انجام شده است، محققان ابتدا مقالات مرتبط با موضوع تحقیق را با جستجو در پایگاه‌های استنادی مهم مانند PubMed، Web of Science، Google Scholar و SID به دست آورده و سپس اطلاعات موجود در آن ها را استخراج و تجزیه و تحلیل نموده اند.
آن ها این اطلاعات را در قالب هشت مضمون اصلی شامل چالش‌های کلی زنان نابارور، واکنش‌های زنان نابارور، جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی، جنبه‌های شناختی، پیامدهای روان‌شناختی ناباروری، روش‌های مقابله با مشکلات روانی و اجتماعی ناباروری، عوامل مؤثر بر رفتارهای جنسی، عوامل افزایش و کاهش‌دهنده امید در زنان نابارور با تجربه شکست در درمان ناباروری دسته‌بندی نمودند.
به گفته نوید کلانی، مربی و پژوهشگر مرکز تحقیقات مؤلفه‌های اجتماعی نظام سلامت دانشگاه علوم پزشکی جهرم و همکارانش، «تجارب زیسته زنان نابارور نشان می‌دهد که آن‌ها در جامعه ایران با مشکلات و رنج‌هایی مواجه هستند. ولی به‌نظر می‌رسد هنوز بسیاری از ابعاد زندگی زنان نابارور مورد تبیین و تحلیل قرار نگرفته است. ضمن آن که نقش ویژگی‌های دموگرافیک، فرهنگ‌ها، قومیت‌ها و بستر خانوادگی در تحلیل‌ها مورد توجه پژوهشگران واقع نشده است که ضرورت مطالعات بیشتر برای طراحی برنامه‌های حمایتی مؤثر با توجه به سیاست‌های جمعیتی کشور، بیشتر احساس می شود».
این محققان می گویند: «آن چه در طول این دو دهه به عنوان راهکار برای کاهش آلام و مشکلات زنان نابارور پیشنهاد شده است شامل: حمایت اجتماعی و خانوادگی به ویژه از سوی همسر، ایجاد آگاهی نسبت به مسأله ناباروری، ابعاد و فرآیندهای درمانی، افزایش آگاهی عمومی و تصحیح باورهای غلط، آموزش و ارائه مشاورهای رایگان به زنان نابارور و زوجین، یادگیری راهکارهای مقابله ای مؤثر و افزایش روحیه و ارتقای امید هستند».
بر اساس این پژوهش، مشکل ناباروری در سراسر جهان، جوامع مختلف را درگیر می‌نماید و پیامدهای روانی - اجتماعی آن گریبان گیر مردان و زنان نابارور است. ولی در جوامعی که هنجارهای فرهنگی به زن در برابر نقش مادر بودن ارج بیشتری می‌نهند، این پیامدها تشدید شده و عوارضی همچون بی ثباتی زندگی مشترک، خشونت خانگی، استیگما و انزوا را به دنبال خواهد داشت.
کلانی و همکارانش معتقدند: «بدیهی است که فشار اجتماعی برای داشتن فرزند، منجر به رنج روانی، فیزیکی و اجتماعی می‌شود. به ویژه برای زنان که نقش مادری، عنصری از پایگاه و هویت آن‌ها را می‌سازد و طبیعی است که با از دست دادن آن نیز آسیب روانی شخصیتی و اجتماعی زیادی ببینند؛ چراکه بیماران نابارور اغلب احساس می‌کنند مانند دیگر خانوادهها، یک واحد کامل نیستند».
به بیان آن ها، «ناتوانی در بچه دار شدن، مانعی در راه رسیدن به هدف والدینی است که زندگی زوجین را تغییر می‌دهد. درواقع تجربه ناباروری توسط عوامل استرس زا می‌تواند زندگی شخصی، حمایت اجتماعی و روابط زناشویی فرد را تحت تأثیر قرار دهد».
از این رو توجه ویژه به این موضوع و یافتن راه هایی برای تسکین مشکلات روان شناختی ایجادشده در کنار تلاش برای رفع ناباروری می تواند از رنج زنان و خانواده های در معرض این مشکل بکاهد.
گفتنی است، این یافته های علمی پژوهشی را ماهنامه «زنان، مامایی و نازایی ایران» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتشر نموده است.
